Učionica kafe: Istorijat i počeci kulture kafe – Biljka kafe (II deo)

Sa međunarodnim espresso trenerom Radošem Raičevićem nastavljamo priču o istoriji i počecima kulture kafe. U ovom delu približićemo vam karakteristike biljke i ploda kafe, kako bi bolje razumeli koliko je truda i posvećenosti potrebno da bi se kafa kao poljoprivredna kultura proizvodila.

KAKO IZGLEDA BILJKA KAFA?

Svi prepoznaju zrno kafe, ali malo ljudi zna kako izgleda biljka kafe.

Zbog velikog broja vrsta i podvrsta kafe, postoje razlike i u listovima i cvetovima stabla kafe. Boja listova je zelena, a oblik im je više ovalan ili duguljast, sa valovitim ivicama, dok cvetovi rastu jedan nasuprot drugog sa kratkim peteljkama. Cvetovi su beli, veličinom mali i rastu u skupinama duž grane i mirisni su.

U početku procesa sazrevanja ploda, plod je zelene boje, menjajući boju u žutu, a na kraju u tamno crvenu, gde dolazi do faze sazrevanja i ubiranja ploda. Unutar čvrstog omotača ploda, nalaze se dva semena koja su svojim ravnim stranama okrenuta jedno prema drugom, nalikujući tako na plod oraha.

Boja zrna varira od zelene do smeđe. Hemijski sastojci koji se nalaze u sirovoj kafi, broje se na stotine, što opet zavisi od vrste i podvrste kafe. Najpoznatiji hemijski sastav zrna je kofein.

Mnoštvo je biljaka koje spadaju u rod kafe, koji čine veliki broj raznih vrsta i podvrsta biljaka različitog sastava ploda. Kultivisana stabljika kafe je visoka od 2 do 5 metara, a ako bi je ostavili da raste divlje, narasla bi i do visine od 10 metara.

KLIMATSKI USLOVI ZA UZGAJANJE KAFE

Toplota i vlaga su glavni faktori u uzgoju stabla kafe, spoljne temperature između 12° do 27° C i velike količine kiša. Velike klimatske promene, vrsta tla i sastav tla na kojem se biljka uzgaja, broj sunčanih dana, količina padavina i vlaga, kao i nadmorska visina, su  faktori koji utiču na stabljiku kafe, kao i njen plod.

Sav komercijalni uzgoj kafe dolazi iz svetske poznate regije Coffee Belt. Drveće najbolje raste gde je zemlja bogata mineralima, sa blagim temperaturama, gde su češće kiše i ima dosta sunčanih dana.

PLOD KAFE

Cvetovi kafe su beli, mirisa koji podseća na kombinaciju mirisa jasmina i narandžinog cveta. Drvetu kafe treba od tri do pet godina da da prvu berbu, a prosečno drvo kafe u sezoni rađa količinu od 1 do 3 kg kafe. Unutar ploda, intenzivno crvene boje, nalaze se dva semena koja su svojim ravnim stranama okrenuta jedno prema drugom.

BOTANIČKE VRSTE

Kafa prati svoje poreklo u rodu biljaka poznatih kao Coffea. U okviru roda postoji preko 500 rodova i 6.000 vrsta tropskog drveća i žbunja. Stručnjaci procenjuju da postoji od 25 do 100 vrsta biljaka kafe.

Rod kafe je prvi put opisan u XVIII veku od strane švedskog botaničara, koji takođe opisuje Coffee Arabicu u svom Species Plantarum iz 1753. godine. Drvo kafe može da raste od malog žbunja do visokog drveća, u ljubičastoj, žutoj i tamno zelenoj boji.

Postoje četiri vrste kafe:

1. Liberica
2. Anthonyi
3. Eugenoides
4. Canephora

Kada sledeći put budete pili vašu omiljenu kafu, razmislite koliko je truda potrebno da se odgaji samo jedna stabljika kafe. Idući put ćemo vas upoznati sa vrstama i karakteristikama arabike i robuste, čime zaokružujemo ovaj vodič kroz istoriju, početke i karakterstike biljke i ploda kafe.